Ҳаёнинг турлари:
Маъсиятлар ҳаёни кеткизади.
Амри маъруф ва ҳаё.
Ҳаё нимадан пайдо бўлади?
Қуръони Каримда ҳаё иккита оятда зикр қилинган.
«Бас, икковларидан бири ҳаё билан юриб келиб: «Отам сенга бизларга суғориб берганинг ҳаққини бериш учун чақирмоқда», деди. Қачонки унга келганида ва қиссани айтиб берганида, у: «Қўрқма, золим қавмлардан нажот топдинг», деди», деган (25 – оят).
«Эй, иймон келтирганлар! Набийнинг уйларига кирманг. Магар таомга изн берилганида, унинг пишишига мунтазир бўлмайдиган бўлиб (киринг). Лекин чақирилсангиз, киринг-да, таомни еб бўлишингиз билан тарқалиб кетинг, гапга берилиб, (қолиб) кетманг. Албатта, бундай қилишингиз Набийга озор берур. У эса, сизлардан ҳаё қиларди. Аллоҳ ҳақ(ни айтиш)дан ҳаё қилмайдир. Қачонки улардан бирор нарса сўрасангиз, парда ортидан сўранг. Шундай қилмоғингиз ўз қалбларингиз учун ҳам, уларнинг қалблари учун ҳам покроқдир. Сиз учун Расулуллоҳга озор бериш ва ундан кейин унинг жуфтларини никоҳингизга олишингиз ҳеч қачон мумкин эмас. Албатта, бундай қилмоғингиз Аллоҳнинг наздида катта(гуноҳ)дир», деган (53 – оят).
Ҳаёнинг фойдаларидан:
1312. Имрон ибн Ҳусойн розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Ҳаё яхшиликдан бошқа нарсани келтирмайди», дедилар», деди.
Башир ибн Каъб:
«Ҳикмат»да «Ҳаёда виқор бор. Ҳаёда сокинлик бор» деб ёзилган», деди.
«Мен сенга Расулуллоҳдан ҳадис айтсам, сен аллақайси саҳийфангдан гапирасанми?!» деди».
1313. Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Албатта, ҳаё билан иймон бир-бирига қўшилган. Бири кўтарилса, иккинчиси ҳам кўтарилади».
|