97 - حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدِ بْنِ جَمِيلِ بْنِ طَرِيفِ بْنِ عَبْدِ الله الثَّقَفِيُّ عَنْ مَالِكِ بْنِ أَنَسٍ فِيمَا قُرِئَ عَلَيْهِ عَنْ أَبِي سُهَيْلٍ عَنْ أَبِيهِ أَنَّهُ سَمِعَ طَلْحَةَ بْنَ عُبَيْدِ الله يَقُولاَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مِنْ أَهْلِ نَجْدٍ ثَائِرُ الرَّأْسِ نَسْمَعُ دَوِيَّ صَوْتِهِ وَلاَ نَفْقَهُ مَا يَقُولُ حَتَّى دَنَا مِنْ رَسُولِ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَإِذَا هُوَ يَسْأَلُ عَنِ الإسْلاَمِ فَقَالَ رَسُولُ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ خَمْسُ صَلَوَاتٍ فِي الْيَوْمِ وَاللَّيْلَةِ فَقَالَ هَلْ عَلَيَّ غَيْرُهُنَّ قَالَ لاَ إِلاَّ أَنْ تَطَّوَّعَ وَصِيَامُ شَهْرِ رَمَضَانَ فَقَالَ هَلْ عَلَيَّ غَيْرُهُ فَقَالَ لاَ إِلاَّ أَنْ تَطَّوَّعَ وَذَكَرَ لَهُ رَسُولُ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الزَّكَاةَ فَقَالَ هَلْ عَلَيَّ غَيْرُهَا قَالَ لاَ إِلاَّ أَنْ تَطَّوَّعَ قَالَ فَأَدْبَرَ الرَّجُلُ وَهُوَ يَقُولُ وَالله لاَ أَزِيدُ عَلَى هَذَا وَلاَ أَنْقُصُ مِنْهُ فَقَالَ رَسُولُ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَفْلَحَ إِنْ صَدَقَ حَدَّثَنِي يَحْيَى بْنُ أَيُّوبَ وَقُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ جَمِيعًا عَنْ إِسْمَعِيلَ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِي سُهَيْلٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ طَلْحَةَ بْنِ عُبَيْدِ الله عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِهَذَا الْحَدِيثِ نَحْوَ حَدِيثِ مَالِكٍ غَيْرَ أَنَّهُ قَالَ فَقَالَ رَسُولُ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَفْلَحَ وَأَبِيهِ إِنْ صَدَقَ أَوْ دَخَلَ الْجَنَّةَ وَأَبِيهِ إِنْ صَدَقَ

97/1. Талҳа ибн Убайдуллоҳ розийаллоҳу анҳудан ривоят қилинади. «Нажд аҳлидан бўлган, сочлари тўзиган бир киши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳузурларига келди. Биз унинг овозини эшитсак-да, нима деб гапираётганини англолмадик. У киши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ёнларига келиб, Ислом ҳақида сўради. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Бир кеча ва кундузда беш вақт намоз ўқиш», дедилар. Ҳалиги киши: «Бундан бошқаси менга шартми?» деган эди, у зот: «Йўқ, фақатгина нафл – ихтиёрий намоз ўқишинг мумкин», дедилар. Яна у зот: «Рамазон ойида рўза тутиш», деган эдилар, у киши: «Менга бундан бошқаси ҳам шартми?» деди. У зот: «Йўқ, фақатгина нафл – ихтиёрий рўза тутишинг мумкин», дедилар. Яна у зот ҳалиги кишига закот беришни ҳам зикр қилдилар. Ҳалиги киши: «Бундан бошқаси ҳам шартми?» деган эди, у зот: «Йўқ, фақатгина нафл – ихтиёрий садақа беришинг мумкин», дедилар. Шунда ҳалиги киши орқага қайтиб кетаётиб: «Аллоҳга қасамки, мана шундан зиёда ҳам қилмайман, камайтирмайман ҳам», деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Агар у рост сўзлаётган бўлса, нажот топибди», дедилар».
Бу ерда Талҳа ибн Убайдуллоҳ оталаридан қилган юқоридаги ривоят такрор келган. Лекин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг: «Отасига қасамки, агар рост сўзлаётган бўлса, нажот топади» ёки «Отасига қасамки, агар рост сўзлаётган бўлса, жаннатга киради», деб айтган сўзлари зиёда қилинган.
(Изоҳ: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «Отасига қасамки», деган сўзлари ҳақиқий қасам эмас, балки арабларнинг одатига айланиб қолганидек, сўзлашганда қасам билан гапириш эди.)