عن البراء رضى الله عنه: سمعت رسول الله صلى الله عليهِ وسلم يخطب فقال: "إن أوّل ما نبدأ بِهِ فى يومِنا هذا أن نصلي ثم نرجع فننحر، فمن فعل فقد أصاب سنتنا"

Баро (р.а.)дан ривоят қилинади. Расуллуллоҳ (с.а.в.)нинг шундай деб хутба қилаётганларини эшитдим: «Албатта, бу кунги аввалда қиладиган ишимиз намоз ўқимоқдир. Сўнгра қайтиб қурбонлик сўямиз, Кимки уни бажарса, суннатимизга эришибди, дедилар».

Шарҳ: Расулуллоҳ (с.а.в.) саҳобалари билан ҳайит намозини ўқиш учун кенгликка чиқдилар. Намоз ўқиб бўлгач, ўринларидан туриб қурбон ҳайити хутбасини ўқидилар. Сўнгра ўша куни мусулмонлар қандай амаллар қилишлари, нимадан бошлашларини кўрсатмасини бердилар. Масалан биринчи намоз, кейин қурбонлик сўйиб, уни камбағалларга садақа қилиб бериш эди. Ва яна ҳайит кунида шод ва хурсандликни изҳор қилишни умматларига ўргатдилар. Қайси бир киши юқоридаги суннатларига амал қилмасдан намоздан олдин қурбонлигини сўйгудек бўлса қурбонлик савобидан маҳрум бўлиб, сўйган қурбонлиги аҳлига тақдим қилган оддий гўштга айланади. Аммо ким аввало ҳайит намозини ўқиб кейин аҳлига қайтиб қурбонлигини сўйса Расулуллоҳ (с.а.в.) суннатларига эришади.
Ҳадис фиқҳи: Ҳайит куни бу икки амалдан ташқари яна бошқа амаллар ҳам. Бу ҳадис у кундаги амалларни санаш ёки тартиблаб чиқишни мақсад қилмайди. Ҳадис фақат икки ишни тартиблашни мақсад қилган.
1. Намоз. 2. Қурбонлик.
Бу тартибни акси бўлса ажр зоя бўлишидан огоҳлантиради.
Ҳайит кунидаги амалларни зикр қиладиган бўлсак, масалан ғусл қилмоқ, чиройли кийинмоқ, мусулмонлар орасида қўл бериб сўрашиб ҳайит билан табрикламоқ, бир-бирларини дуо қилмоқ, қурбонлик гўштидан садақа бермоқ, қариндош-уруғлар ҳолидан хабар олмоқдир.
Баъзи кишилар ҳадисдаги ўгитни Расулуллоҳ (с.а.в.) хутбада айтганлар, хутба эса намоздан олдин бўлади, деб хато тушунишган. Баро (р.а.)дан ривоят қилинган бошқа ривоятда: “Набий (с.а.в.) қурбонлик куни намоздан кейин хутба ўқидилар”, деб келган.
Ҳайит намози ҳукмида фуқаҳоларимиз ихтилоф қилишди.
Абу Ҳанифа (р.а.) ва у кишини соҳиблари кифоя бўлмаган айни вожибдир, дейишди. Чунки Расулуллоҳ (с.а.в.) тарк этмасдан бардавом бажарганлар. Шофеъий ва Моликий мазҳаби имомлари таъкидланган суннат, деб бу сўзларига аъробий ҳақидаги “Менга фарздан бошқа намоз борми? Деганида Расулуллоҳ (с.а.в.) нафл намози бор” деб айтган ҳадисларини далил қилишди.
Савол-жавоб: Расулуллоҳ (с.а.в.)нинг аввалги намозлари қайси ва нечанчи йил бўлган? Ҳайит намозини хутбаси намоздан олдин, деб айтувчи кимсаларга қандай раддия берасан? Ҳадис нима нарсага далолат қилмоқда?