279 - حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ أَيُّوبَ وَقُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ وَعَلِيُّ بْنُ حُجْرٍ جَمِيعًا عَنْ إِسْمَعِيلَ بْنِ جَعْفَرٍ قَالَ ابْنُ أَيُّوبَ حَدَّثَنَا إِسْمَعِيلُ بْنُ جَعْفَرٍ قَالَ أَخْبَرَنَا الْعَلاَءُ وَهُوَ ابْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ مَوْلَى الْحُرَقَةِ عَنْ مَعْبَدِ بْنِ كَعْبٍ السَّلَمِيِّ عَنْ أَخِيهِ عَبْدِ الله بْنِ كَعْبٍ عَنْ أَبِي أُمَامَةَ أَنَّ رَسُولَ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ مَنِ اقْتَطَعَ حَقَّ امْرِئٍ مُسْلِمٍ بِيَمِينِهِ فَقَدْ أَوْجَبَ اللهُ لَهُ النَّارَ وَحَرَّمَ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ وَإِنْ كَانَ شَيْئًا يَسِيرًا يَا رَسُولَ الله قَالَ وَإِنْ قَضِيبًا مِنْ أَرَاكٍ
وَحَدَّثَنَاه أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ وَإِسْحَقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ وَهَارُونُ بْنُ عَبْدِ الله جَمِيعًا عَنْ أَبِي أُسَامَةَ عَنِ الْوَلِيدِ بْنِ كَثِيرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ كَعْبٍ أَنَّهُ سَمِعَ أَخَاهُ عَبْدَ الله بْنَ كَعْبٍ يُحَدِّثُ أَنَّ أَبَا أُمَامَةَ الْحَارِثِيَّ حَدَّثَهُ أَنَّهُ سَمِعَ رَسُولَ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِمِثْلِهِ

279/1. Абу Умома розийаллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким мусулмон ҳаққини (ёлғон) қасам билан тортиб олса, Аллоҳ таоло унга дўзахни вожиб қилиб, жаннатдан маҳрум этади», деганларида, бир киши: «Эй Аллоҳнинг расули! Озгина нарса бўлса ҳамми?» деб сўради. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Арок дарахти новдаси бўлса ҳам», дедилар.
Бу ерда юқоридаги ҳадис такрор келган.

280 - وَحَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ ح وَحَدَّثَنَا ابْنُ نُمَيْرٍ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ وَوَكِيعٌ ح وَحَدَّثَنَا إِسْحَقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ الْحَنْظَلِيُّ وَاللَّفْظُ لَهُ أَخْبَرَنَا وَكِيعٌ حَدَّثَنَا الأعْمَشُ عَنْ أَبِي وَائِلٍ عَنْ عَبْدِ الله عَنْ رَسُولِ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ مَنْ حَلَفَ عَلَى يَمِينِ صَبْرٍ يَقْتَطِعُ بِهَا مَالَ امْرِئٍ مُسْلِمٍ هُوَ فِيهَا فَاجِرٌ لَقِيَ اللهَ وَهُوَ عَلَيْهِ غَضْبَانُ قَالَ فَدَخَلَ الأشْعَثُ بْنُ قَيْسٍ فَقَالَ مَا يُحَدِّثُكُمْ أَبُو عَبْدِ الرَّحْمَنِ قَالُوا كَذَا وَكَذَا قَالَ صَدَقَ أَبُو عَبْدِ الرَّحْمَنِ فِيَّ نَزَلَتْ كَانَ بَيْنِي وَبَيْنَ رَجُلٍ أَرْضٌ بِالْيَمَنِ فَخَاصَمْتُهُ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ هَلْ لَكَ بَيِّنَةٌ فَقُلْتُ لاَ قَالَ فَيَمِينُهُ قُلْتُ إِذَنْ يَحْلِفُ فَقَالَ رَسُولُ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عِنْدَ ذَلِكَ مَنْ حَلَفَ عَلَى يَمِينِ صَبْرٍ يَقْتَطِعُ بِهَا مَالَ امْرِئٍ مُسْلِمٍ هُوَ فِيهَا فَاجِرٌ لَقِيَ اللهَ وَهُوَ عَلَيْهِ غَضْبَانُ فَنَزَلَتْ ( إِنَّ الَّذِينَ يَشْتَرُونَ بِعَهْدِ الله وَأَيْمَانِهِمْ ثَمَنًا قَلِيلاً ) إِلَى آخِرِ الآيَةِ

280/2. Абдуллоҳ розийаллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким мусулмоннинг молини тортиб олиш учун ёлғон қасам ичса, унда фужурлик (гуноҳ) бўлса, Аллоҳга Уни ғазаблантирган ҳолда йўлиқади», дедилар.
Ашъас ибн Қайс кириб: «Сизларга Абу Абдураҳмон нимани гапириб берди?» деганларида, улар: шундай-шундай, деди, деб юқоридаги ҳадисни айтишган эди, Ашъас ибн Қайс розийаллоҳу анҳу: «Абу Абдураҳмон рост гапирибди. Бу нарса мен ҳақимда нозил бўлган. Мен билан бир киши ўртамизда Яманда бир ер бор эди. Мен хусуматлашиб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳузурларига борсам, у зот: «Исботлайдиган нарсанг борми?» дедилар. Мен: «Йўқ», дедим. У зот: «Хусуматчининг қасами борми?» дегандилар, мен: «Ундай бўлса, қасам ичади», дедим. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ана шунда: «Ким мусулмон кишининг молини тортиб олиш учун ёлғон қасам ичса, ичган қасамида фожирлик бўлса, Аллоҳга Уни ғазаблантирган ҳолда йўлиқади», деб айтганларида қуйидаги оят нозил бўлди: «Аллоҳга берган аҳд-паймон ва қасамларини озгина қимматга сотиб юборадиган кимсалар учун охиратда ҳеч қандай насиба йўқдир…» (Оли Имрон сураси, 77-оят)», дедилар

281 - حَدَّثَنَا إِسْحَقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ أَخْبَرَنَا جَرِيرٌ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِي وَائِلٍ عَنْ عَبْدِ الله قَالَ مَنْ حَلَفَ عَلَى يَمِينٍ يَسْتَحِقُّ بِهَا مَالاً هُوَ فِيهَا فَاجِرٌ لَقِيَ اللهَ وَهُوَ عَلَيْهِ غَضْبَانُ ثُمَّ ذَكَرَ نَحْوَ حَدِيثِ الأعْمَشِ غَيْرَ أَنَّهُ قَالَ كَانَتْ بَيْنِي وَبَيْنَ رَجُلٍ خُصُومَةٌ فِي بِئْرٍ فَاخْتَصَمْنَا إِلَى رَسُولِ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ شَاهِدَاكَ أَوْ يَمِينُهُ

281/3. Абдуллоҳ розийаллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Бу зот: «Ким молга ҳақдор бўлиш учун қасам ичса, қасамида фожирлик (гуноҳ) бўлса, Аллоҳга Уни ғазаблантирган ҳолда йўлиқади», деб кейин юқоридаги ҳадисда айтилганидек сўзладилар, лекин (охирида) «Мен бир киши билан бир қудуқ хусусида тортишиб қолдим. Бу ҳақда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам (ҳузурлари)га хусуматлашиб борсак, у зот: «Сен гувоҳ олиб кел ёки у қасам ичсин», дедилар», деб айтдилар.

282 - وَحَدَّثَنَا ابْنُ أَبِي عُمَرَ الْمَكِّيُّ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ جَامِعِ بْنِ أَبِي رَاشِدٍ وَعَبْدِ الْمَلِكِ بْنِ أَعْيَنَ سَمِعَا شَقِيقَ بْنَ سَلَمَةَ يَقُولُ سَمِعْتُ ابْنَ مَسْعُودٍ يَقُولاَ سَمِعْتُ رَسُولَ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ مَنْ حَلَفَ عَلَى مَالِ امْرِئٍ مُسْلِمٍ بِغَيْرِ حَقِّهِ لَقِيَ اللهَ وَهُوَ عَلَيْهِ غَضْبَانُ قَالَ عَبْدُ الله ثُمَّ قَرَأَ عَلَيْنَا رَسُولُ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مِصْدَاقَهُ مِنْ كِتَابِ الله ( إِنَّ الَّذِينَ يَشْتَرُونَ بِعَهْدِ الله وَأَيْمَانِهِمْ ثَمَنًا قَلِيلاً ) إِلَى آخِرِ الآيَةِ

282/4. Ибн Масъуд розийаллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким ҳақсиз мусулмон кишининг молига (эга бўлиш учун) қасам ичса, Аллоҳга Уни ғазаблантирган ҳолда йўлиқади», дедилар.
Абдуллоҳ розийаллоҳу анҳу: «Кейин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унинг тасдиғи учун Аллоҳнинг китобидан қуйидаги оятни ўқидилар: «Аллоҳга берган аҳд-паймон ва қасамларини озгина қийматга сотиб юборадиган кимсалар учун охиратда ҳеч қандай насиба йўқдир» (Оли Имрон сураси, 77-оят)».

283 - حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ وَأَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ وَهَنَّادُ بْنُ السَّرِيِّ وَأَبُو عَاصِمٍ الْحَنَفِيُّ وَاللَّفْظُ لِقُتَيْبَةَ قَالُوا حَدَّثَنَا أَبُو الأحْوَصِ عَنْ سِمَاكٍ عَنْ عَلْقَمَةَ بْنِ وَائِلٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ جَاءَ رَجُلٌ مِنْ حَضْرَمَوْتَ وَرَجُلٌ مِنْ كِنْدَةَ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ الْحَضْرَمِيُّ يَا رَسُولَ الله إِنَّ هَذَا قَدْ غَلَبَنِي عَلَى أَرْضٍ لِي كَانَتْ لأَبِي فَقَالَ الْكِنْدِيُّ هِيَ أَرْضِي فِي يَدِي أَزْرَعُهَا لَيْسَ لَهُ فِيهَا حَقٌّ فَقَالَ رَسُولُ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لِلْحَضْرَمِيِّ أَلَكَ بَيِّنَةٌ قَالَ لاَ قَالَ فَلَكَ يَمِينُهُ قَالَ يَا رَسُولَ الله إِنَّ الرَّجُلَ فَاجِرٌ لاَ يُبَالِي عَلَى مَا حَلَفَ عَلَيْهِ وَلَيْسَ يَتَوَرَّعُ مِنْ شَيْءٍ فَقَالَ لَيْسَ لَكَ مِنْهُ إِلاَّ ذَلِكَ فَانْطَلَقَ لِيَحْلِفَ فَقَالَ رَسُولُ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَمَّا أَدْبَرَ أَمَا لَئِنْ حَلَفَ عَلَى مَالِهِ لِيَأْكُلَهُ ظُلْمًا لَيَلْقَيَنَّ اللهَ وَهُوَ عَنْهُ مُعْرِضٌ

283/5. Воил ибн Ҳужр оталаридан қилган ривоятларида ҳазрамавтлик киши ва киндалик бошқа бир киши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳузурларига келишди. Ҳазрамавтлик киши: «Эй Аллоҳнинг расули! Бу киши отамдан қолган ерга эгалик қилиб олди», деди. Киндалик киши эса: «Бу қўлимдаги ер бўлиб, унда деҳқончилик қиламан. Бу ерда унинг ҳаққи йўқ», деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳазрамавтлик кишига: «Сенда далил-исбот борми?» деган эдилар, у: «Йўқ», деди. «Қасам-чи?» деган эдилар, ҳазрамавтлик: «Эй Аллоҳнинг расули! У фожир киши. Қасам ичган нарсасига аҳамият бермайди ва бирор нарсада тақвоси ҳам йўқ», деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Бунинг аҳамияти йўқ, фақат қасами керак, холос», дедилар. У киши қасам ичтириш учун жўнаб кетганида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унинг ортидан: «Агар у бунинг молини ейиш учун қасам ичса, Аллоҳ ундан юзини ўгирган ҳолда Аллоҳга йўлиқади», дедилар.

284 - وَحَدَّثَنِي زُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ وَإِسْحَقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ جَمِيعًا عَنْ أَبِي الْوَلِيدِ قَالَ زُهَيْرٌ حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عَبْدِ الْمَلِكِ حَدَّثَنَا أَبُو عَوَانَةَ عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ بْنِ عُمَيْرٍ عَنْ عَلْقَمَةَ بْنِ وَائِلٍ عَنْ وَائِلِ بْنِ حُجْرٍ قَالَ كُنْتُ عِنْدَ رَسُولُ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَأَتَاهُ رَجُلاَنِ يَخْتَصِمَانِ فِي أَرْضٍ فَقَالَ أَحَدُهُمَا إِنَّ هَذَا انْتَزَى عَلَى أَرْضِي يَا رَسُولَ الله فِي الْجَاهِلِيَّةِ وَهُوَ امْرُؤُ الْقَيْسِ بْنُ عَابِسٍ الْكِنْدِيُّ وَخَصْمُهُ رَبِيعَةُ بْنُ عِبْدَانَ قَالَ بَيِّنَتُكَ قَالَ لَيْسَ لِي بَيِّنَةٌ قَالَ يَمِينُهُ قَالَ إِذَنْ يَذْهَبُ بِهَا قَالَ لَيْسَ لَكَ إِلاَّ ذَاكَ قَالَ فَلَمَّا قَامَ لِيَحْلِفَ قَالَ رَسُولُ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَنِ اقْتَطَعَ أَرْضًا ظَالِمًا لَقِيَ اللهَ وَهُوَ عَلَيْهِ غَضْبَانُ قَالَ إِسْحَقُ فِي رِوَايَتِهِ رَبِيعَةُ بْنُ عَيْدَانَ

284/6. Воил ибн Ҳужр розийаллоҳу анҳу оталаридан ривоят қиладилар. «Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳузурларида эдим, икки киши келиб бир ер хусусида хусуматлашди. Улардан бири: «Менинг жоҳилиятдаги еримни бу киши тортиб оляпти, эй Аллоҳнинг расули», деди. У Имрул Қайс ибн Обис ал–Киндий бўлиб, хусуматчиси Рабийъа ибн Ибдон эди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Далил-исботинг борми?» дегандилар, у: «Далилим йўқ», деди. «Унинг қасами борми?» дегандилар, у: «Ундай бўлса, ҳақни олиб кетади», деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Сенга бунинг аҳамияти йўқ, фақат қасами керак, холос», дедилар. Қасам ичиш учун ўрнидан турганида, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким бирор ерни зулм билан тортиб олса, Аллоҳга Унинг ғазабини келтирган ҳолда йўлиқади», дедилар».