Билингки, олим, муаллим, қози, муфтий, шайх, мураббий ва уларга ўхшаш эргашиладиган кишиларнинг зоҳири тўғриликка хилоф бўлган турли амал, сўз ва тасарруфотлардан, агар улар ҳақли бўлишса ҳам, четланмоғлари маҳбубдир. Чунки ана шуни қилсалар, фитна-фасод ишлар келиб чиқади. Эргашиладиган киши бирор амал қилса, у амали шариат ёки доимий амал қилинадиган бир иш бўлиб қолади. Энди мана шу каби ишларни қилгудек бўлса кишилар орасида уни ноқисликда айблаб, тилларини тия олмайдиганлари бордир. Ва яна кишилар орасида улар ҳақида ёмон гумон қилиб, бошқаларни ҳам уларнинг фатвосига амал қилиш ботил эканини айтувчи, шаҳодати ва ривояти яроқсиз бўлиб, улардан илм олишдан нафратлантирувчилар ҳам бордир. Бу айбловлардан кейин кишилар улар айтаётган илмларга амал қилишдан ўзини тортади. Бу амаллар фасод бўлиб, бунақа нарсаларнинг ҳатто биттасидан ҳам четланмоқ лозим. Борди-ю, мана шунақа нарсани бажаришга муҳтож бўлиб қолса, уни зоҳир қилмайди. Агар зоҳир қилса ёки зоҳир қилишда яхшиликни кўриб, шариатнинг ҳукми жоиз эканини билдириш бўлса, қуйидаги сўзларни айтмоқ лозим бўлади: «Мен амал қилаётган нарса ҳаром эмас. Буни ҳаром эмаслигини билдириш учун қилдим, холос. Бу қилганим ундай ёки бундай далилга асослангандир», деб далилларни зикр қилади».
845/1. Саҳл ибн Саъд ас-Соъидийдан (р.а.) ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам минбар устида туриб ердаги намоз ўқувчиларга такбир айтганларини кўрдим. Сўнгра (саждани ерда қилгандан кейин) яна минбарга қайтиб, намозларини тугатдилар. Кейин кишиларга юзланиб: «Эй инсонлар, мен буни сизлар мен билан намозни тамомлашингиз ҳамда намозимдан таълим олишингиз учун қилдим холос», дедилар. Имом Бухорий ва Муслим ривоятлари.
Бухорийдан қилинган ривоятда келтирилишича, Али (р.а.) тик туриб ичимлик ичдилар-да, «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам мени кўриб турганларингиздек тик туриб ичаётганларини кўрдим», дедилар.
|