Бошқа вақтларда мубоҳ бўлган сўзларни хуфтондан кейин гаплашиш кароҳиятлидир. Аммо бошқа пайтларда ҳаром ёки макруҳ бўлган сўзларни хуфтондан кейин гаплашиш ундан-да қаттиқ ҳаром ва макруҳдир. Хуфтондан кейин гаплашиш жоиз бўлганлари: илм музокара қилиш, солиҳлар ҳикоясини ва яхши ахлоқларга ундовчи суҳбатларни тинглаш ҳамда меҳмон ва ҳожатманд каби кишилар билан сўзлашишдир. Фавқулодда узрли бўлинганда ҳам кароҳияти йўқ. Балки шу айтилган нарсаларни бу пайтда гаплашиш мустаҳабдир. Бу айтилган нарсалар саҳиҳ ҳадисларда ворид бўлгандир.
1745/1. Абу Барзадан р.а. ривоят қилинади. Расулуллоҳ с.а.в. хуфтондан олдин ухлашни ва хуфтондан кейин гапиришни кариҳ кўрардилар. Имом Бухорий ва Муслим ривоятлари.
1746/2. Ибн Умардан р.а. ривоят қилинади. Расулуллоҳ с.а.в. ҳаётларининг охирги пайтида хуфтон намозини ўқиб салом берганларидан кейин: «Бу кеча ҳақида хабар беринглар-чи. Бу кечадан юз йил ўтгандан кейин ҳозир ер юзида мавжуд бўлганларнинг бирортаси тирик қолмайди, деб мен хабар бераман», деб айтдилар. Имом Бухорий ва Муслим ривоятлари.
Фойда: Расулуллоҳ с.а.в. хабар берганларидек, охирги вафот этган саҳоба Абу Туфайл Омир ибн Воилдир. Бу зот Расулуллоҳ с.а.в. бу сўзни айтганларидан юз йил ўтгандан кейин бир юз ўнинчи йили вафот этганлар. Яъни, Расулуллоҳ с.а.в. ҳижратнинг ўнинчи йилида бу сўзни айтганлар.
1747/3. Анасдан р.а. ривоят қилинади. Бир кеча саҳобалар Расулуллоҳни с.а.в. (масжиди набавийда) кутиб ўтиришган эди, у зот кечанинг ярмида келиб, уларга хуфтон намозини ўқиб бердилар. Кейин қуйидагича хутба айтдилар: «Огоҳ бўлинг! Албатта одамлар намоз ўқиб бўлиб ором олишмоқда. Сизлар қанча кутган бўлсангиз, ўшанча муддат намозда турган ҳисобланасизлар». Имом Бухорий ривояти.
Фойда: бу икки ҳадисдан хуфтондан кейин яхши сўзларни гаплашиш жоизлиги тушунилади.
|